სწრაფი ცვლილებების გამოწვევა და მისი ტექნიკები

სწრაფი ცვლილებების გამოწვევა და მისი ტექნიკები

წარმატების 365 დღე

76–ე დღე

ნეიროლინგვისტური პროგრამირების ერთერთმა შემქნელმა რიჩარდ ბენდლერმა მე–20 საუკუნის 80–იან წლებში გამოსცა წიგნი „შეცვალე შენი ტვინი“, რომელშიც ხაზი გაუსვა სწრაფი ცვლილებების საკუთარ თავში გამოწვევის ღირებულებას, შესაძლებლობებსა და ტექნიკებს. ამ წიგნმა დიდი ბიძგი მისცა სწრაფი ცვლილებების ფსიქოტექნოლოგიათა შემდგომ განვითარებას, რაც ნლპ–ს მიმდევართა ახალმა ტალღამ შექმნა ისეთ თემებზე, როგორიცაა „შეცვალე ტვინი შენი და შეინარჩუნე ცვლილებები“, „ რწმენათა შეცვლა“, „ცვლილებები და წარმატების ფსიქოლოგია“ და სხვა. ჩვენი შინაგანი სამყაროს ერთერთი ძირითადი საშენი მასალა ჩვენივე წარმოდგენებია. წარმოდგენათა ანუ რეპრეზენტატიული სისტემა განსაზღვრავს იმ სურათს, რაც სამყაროს შესახებ გვაქვს. ჩვენი წარმოდგენები იქმნება შეგრძნებათა 5 მოდალობის საფუძველზე, როგორიცაა მხედველობა, სმენა, შეხება, გემო და ყნოსვა. მთელი ჩვენი გამოცდილება, რაც ცნობიერებაშია წარმოდგენილი და ჩვენს არაცნობიერ ბუნებაში ძევს შეგრძნების ამ 5 მოდალობას ეფუძვნება, ხოლო ამ ხუთიდან მაინც სამია მთავარი და წამყვანი სამყაროს სურათის შესაქმნელად: ვიზუალური, სმენითი და შეხებითი ანუ კინესთეტიური  (იმავდროუალდ შინაგანი გრძნობის გამომხატველი) შეგრძნებები. შესაბამისად ჩვენ გვაქვს შემდეგი სახის წარმოდგენები: ვიზუალური (მხედველობითი), აუდიალური (სმენითი) და კინესტეთიური (შეხების, ამავე დროს შინაგანი გრძნობის და შეიძლება მოიცვას ყნოსვითი და გემოს შეგრძნებებზე დაფუძვნებული წარმოდგენები). მაგრამ ამავე დროს შესაძლოა გვქონდეს შერეული  ხასიათის  წარმოდგენები, რომლებიც ერთდროულად შეიცავენ, ვთქვათ, ვიზუალურ და აუდიალურ კომპონენტებს, ან ვიზუალურ დ კინესთეტიურ ხატებს, ან აუდიალურ და კინესთეტიურ ინფორმაციას, ან ყველაფერს ერთად. არსებობენ ადამიანები, რომელთა წამყვანი მოდალობაა ვიზუალური წარმოდგენები და ისინი ყველაფერს მხედველობითი არხით მოიაზრებენ, ქმნიან წარმოდგენათა სურათებს და ვიზუალურ ინფორმაციებზე დაყრდნობით ღებულობენ ამა თუ იმ მნიშვნელოვან გადაწყვეტილებებს. თანამედროვე ცივილიზაციის ძირითადი ტენდენციებიც ხელს უწყობს ვიზუალურ აზროვნებას თავისი გრაფიკებით, მინიშნების სიმბოლოებით, ტაბულებით, ნახატებით, ფოტოებით, სატელევიზიო გადაცემებით, კინოხელოვნებით და სხვა. მეორეს მხრივ არსებობენ ადამიანები, რომელთა წამყვანი მოდალობაა აუდიალური წარმოდგენები და ისინი  მეტწილად ნათქვამს, გაგონილს, მოსმენილს აქცევენ პირველ რიგში ყურადღებას და სამყაროს მათეულ სურათში ბგერას, სიტყვას, ჟღერადობას, რითმსა და რიტმს წამყვანი ადგილი უკავია. ესენია, მაგალითად, მუსიკოსები, პოეტები, მწერლები, მსახიობები, დეკლამატორები, ორატორები და სხვანი. მესამე კატეგორიის ადამიანები უპირატესად კინესთეზიური წარმოდგენებით ანუ შინაგანი გრძნობების საშუალებით იკვლევენ გზას ამ სამყაროში. მაგრამ არსებობენ ადამიანები, რომლებსაც სამივე მოდალობა კარგად აქვს განვითარებული და თანაბარი სიხშირითა და ინტენსივობით გამოიყენებენ ცხოვრებაში. მაგრამ შემჩნეულია, რომ მოდალობათა კომბინირების დროსაც რომელიმე მოდალობაა წამყვანი, ვთქვათ ვიზუალური, და თავდაპირველად მისით ხდება გარემოს  მოვლენებზე რეაგირება, ხოლო შემდეგ ჩაერთვება სხვა მოდალობა, მაგალითად, კინესტეზიური (გრძნობითი). მაგალითად, ფობიის დროს, რაც შესაძლოა  სივრცეში გადაადგილებასთან (მაგალითად, თვითმფრინავით მგზავრობა)  ან სიმაღლის შიშთან იყოს დაკავშირებული, ადამიანი ჯერ ვიზუალურად წარმოიდგენს სიმაღლეს ან თვითმფრინავით მგზავრობას და მას ავტომატურად მოსდევს შიშის კინესთეზიური გრძნობა; ან კიდევ, წარმატებაზე ორიენტირებული ადამიანი ელვისებურად წარმოისახავს მიზან–მიღწეულ სიტუაციას და   ეს კი იმთავითვე იწვევს მოტივირების კინესთეზიურ მდგომარეობას ანუ მოქმედების იმპულსს. ნლპ–ს მიხედვით ფობიის მოხსნისათვის უნდა გაწყდეს ის კავშირი, რაც საშიში სიტუაციის  ვიზუალურ წარმოდგენასა და  შიშის კინესთეზიური მდგომარეობას შორის არსებობს და ამისათვის შექმნილია სპეციალური ტექნიკები; რაც შეეხება წარმატებულ ქცევას,  კავშირი მიზან–მიღწეული ვიზუალურ წარმოდგენასა და მოტივირების კინესთეზიურ გრძნობას შორის კი არ უნდა გაწყდეს, პირიქით, უნდა გაძლიერდეს, რისთვისაც სულ სხვა ტექნიკათა წყებაა შემუშავებული. ამ და სხვა მსგავს იდეებთან დაკავშირებით რ. ბენდლერმა შეიმუშავა სწრაფი ცვლილებების ტექნიკები.

ტექნიკის არსი იმაში მდგომარეობს, რომ ჩვენ შეგვიძლია ვმართოთ ჩვენი ვიზუალური, აუდიალური და კინესთეზიური წარმოდგენები მისი იმ ცალკეული პარამეტრების ანუ მხრეების მეოხებით, რასაც სუბმოდალობები ეწოდება. სუბმოდალობები ის პატარა „აგურებია“ ან ელემენტებია, რითაც შენდება ვიზუალური, აუდიალური და კინესთეზიური წარმოდგენის ხატები.

ვიზუალური წარმოდგენის სუბმოდალობებია: 1) მკაფიოობა, სიკაშკაშე ან სიბნელე; 2)ფერადი ან შავ–თეთრი; 3) წარმოდგენის სურათის მოძრაობა ან უძრაობა; 4) წარმოდგენის ვიზუალური ხატი პანორამულია ან ჩარჩოშია ჩასმული; 5) წარმოდგენის ხატის სიდიდე (დიდია, საშუალო ზომის თუ პატარა); 6)გამოსახულების ცენტრალური ობიექტის სიდიდე; 7) თქვენ სჩანხართ „სურათის კადრში“ ან „ხართ კადრს გარეთ“; 8) ფერებით დატვირთულია თუ ერთფეროვანია; 9) ფერისა და ფორმის კონტრასტები; 10) თუ მოძრაობა არის , იგი სწრაფია თუ ნელი; 11) რომელი დეტალებია მოქცეული ფოკუსში, ან ფოკუსი იცვლება თუ არა; 12) ხატების რაოდენობა; 13) წარმოდგენის ხატის ადგილმდებარეობა ( თქვენგან ზევით, ქვევით, უკან, მარჯვნივ თუ მარცხნივ) არის წარმოდგენის ხატი განთავსებული და სხვა.

აუდიალური წარმოდგენის ხატების სუბმოდალობებია: 1) ხმის ინტენსივობა (ხმამაღლა ისმის თუ ხმადაბალია....); 2) ტემბრი; 3) რიტმი; 4)ინტონაცია; 5) ტემპი; 6)პაუზა; 7)ტონალობა; 8)საზეიმო ბგერებია თუ დეპრესიული, დამაწყნარებელი თუ აღმაგზნებელი; 9) ბგერის ან ხმაურის ადგილმდებარეობა, ლოკაცია; 10) ბგერა სივრცეში გადაადგილდება თუ ერთ ადგილზე ისმის და სხვა.

 კინესთეტიური სუბმოდალობებია : 1) ტემპერატურა (ცხელი, გრილი,ცივი); 2) გძნობითი ტონი სიამოვნება, უსიამოვნება..); 3) ვიბრაცია, 4) სიხარული ან წყენა და სხვა გრძნობები: 5) სიმძიმე და სისუბუქე,  წონა; 6) მოძრაობა, სიარული, სირბილი, ფრენა... 7) ხანიერობ; 8) ზეწოლა; 9) წყვეტა ან უწყვეტობა; 10) სიმკრივე; 11) გაღიზიანება, ქავილი...) 12) სიდამწვრის შეგრძნება და გაცივება; 13) კუნთების დაძაბულობა; 14) აღელვება, დამშვიდება და სხვა.  

ჩვენს წარმატებასა და წარუმატებლობას ჩვენვე ვაშენებთ. რაიმე სასურველი შედეგის მიღწევას სჭირდება  გაარკვიო, თუ რა უნდა წარმოიდგინო შედეგის სახით და თუ როგორ უნდა წარმოიდგინო; ანუ  წარმოდგენის შინაარსი მნიშვნელოვანია, მაგრამ არანაკლებ და ხანდახან უფრო მეტადაც მნიშვნელოვანია წარმოდგენის ფორმა. წარმოდგენის მოდალობები და სუბმოდალობები ქმნიან წარმოდგენის ფორმას, ხოლო წარმოდგენის ხატი თუ რა იქნება შინაარსის თვალსაზრისით, ეს თვით პიროვნების ნებაზეა დამოკიდებული. ჩვენ შეგვიძლია ვცვალოთ წარმოდგენის შინაარსები ანუ რას წარმოვიდგენთ, მაგრამ ნლპ–ი უფრო დიდ მნიშვნელობას ანიჭებს ფორმის ცვლილებას ანუ როგორ წარმოვიდგენთ, რა მოდალობებსა და სუბმოდალობებს ჩავრთავთ ამ შინაარსის წარმოსადგენად და როგორ შევცლით მას. მაგალითად, ჩვენ შეიძლება წარმოვიდგინოთ ჩვენი ცხოვრების ერთი სასიამოვნო დღე, იგი  ვიზუალური სუბმოდალობების თვალსაზრისით შეიძლება წარმოგვესახოს მკაფიო ფერად ფერებში, წარმოდგენის სურათი შეიძლება იმდენად ახლომდებარედ წარმოგვიდგეს, თითქოს თვალწინ გვიდგას და ყველაფერს ფარავს, ეს შეიძლება იყოს ფილმივით მოძრავი ხატები და არა სტატიური ფოტოასლი; ამ დღის წარმოდგენა აუდიალურად შეიძლება იყოს დაკავშირებული ხალხმრავალ ხმაურთან, სიმღერასთან და მუსიკასთან , ხოლო კინესთეზიურად შეიძლება ის გამოხატავდეს საზეიმო გაწყობილებას და ერთობის გრძნობას. თუკი თქვენი ცხოვრების ამ კადრს  მრავალჯერ წარმოიდგენთ და ამის შემდეგ წარმოიდგენთ თქვენი ცხოვრების რომელიმე უსიამოვნო ან მტკივნეულ მომენტს, მაგრამ ამ უარყოფით წარმოდგენას მიუსადაგებთ იგივე სუბმოდალობებს, რაც სასიამოვნო დღის წარმოდგენისას გქონდათ (მაგალითად, მკაფიო ფერადი და მოძრავი ვიზუალური ხატები, როცა ეს ვიზუალური ხატები თვალწინ ახლოს დაგიდგებათ, მხიარული მუსიკის და ხმაურიანი პუბლიკის ატმოსფერო, რაც საზეიმო სულისკვეთებითაა გაჟღენთილი), მაშინ იმ უსიამოვნო შინაარსის მქონე წარსული მოგონება შეიძლება განეიტრალდეს და სასიამოვნო მომენტებიც კი შეიძლება აღმოაჩინოთ იმის გახსენებაში, რაც აქამდე მტკივნეული იყო.

ახლა ავიღოთ სხვა სავარჯიშო. მაგალითად, თქვენ რაღაც არ გეხერხებათ ან არ გამოგდით ან ძალიან ძნელად  გამოგდით და გსურთ მიაგნოთ თუ როგორ გამოგივიდეთ ყოჩაღად, კარგად და ადვილად. კარგად დააფიქსირეთ ეს რაღაცა, რაც სათანადოდ არ გამოგდით. ამის შემდეგ წარმოიდგინეთ რაღაც ისეთი რამ, რაც კარგად და წარმატებით გამოგდით. წარმოიდგინეთ თქვენი თავი იმ სიტუაციაში, როცა ის  რაღაც კარგად გამოგდით, დააკვირდით თუ როგორ გამოიყურებით, როცა იმ რაღაცას მოხეხებულად და კარგად აკეთებთ, რა ზომისაა  წარმოდგენის ეს ხატი – დიდია თუ პატარა, ახლოსაა ეს კადრი თქვენთან თუ აღიქმება როგორც შორს მდებარე, თქვენს პირდაპირ ჩანს თუ თქვენგან მარჯვნივ ან მარცხნივ, ფერადია წარმოდგენის ხატი თუ შავ–თეთრი, ნათელია სურათია თუ ბნელი, მკაფიოა თუ ბუნდოვანი, რა ისმის – ხმაური თუ ფუსფუსი, მუსიკა და ჩიტების ჭიკჭიკი, ადამიანები ლაპარაკობენ თუ სიჩუმეა, თუ ლაპარაკობენ – როგორია ხმის ტემბრი ან ლაპარაკის ტემპი, რა გრძნობები გეუფლება, რას ეხები, რა ტემპერატურაა, როგორია განწყობილება. დააფიქსირეთ წაარმოდგენის ეს სუბმოდალობები და შეკრიბეთ ამ მხრივ რაც შეიძლება მდიდარი ინფორმაცია. ამის შემდეგ  წარმოიდგინეთ ის, რაც არ გამოგდით ან ძალზე ძნელად გამოგდით, მაგრამ მიუსადაგეთ ამ წარმოდგენას ის სუბმოდალობები, რაც ამის წინ წარმატებული მოქმედებების წარმოდგენისას დააფიქსირეთ. საკმარისია რამდენჯერმე გააკეთოთ ეს სავარჯიშო, რომ თქვენ მიაგნოთ იმ გასაღებს, რაც უზრუნველჰყოფს უკეთ გამოგივიდეს ის საქმე, რაც აქამდე არ გამოგდიოდათ.

ავიღოთ მესამე სავარჯიშო. იგი ალერგიულ რეაქციებს ეხება. დაადგინეთ რა ტიპის საკვები იწვევს თქვენში ალერგიულ რეაქციას. წარმოიდგინეთ, რომ იმ საკვებს ღებულობთ და თან წარმოიდგინეთ როგორ გაყრით ტანზე ან გაქვთ სხვა ალერგიული რეაქცია.  ამის შემდეგ წარმოიდგინეთ ისეთი საკვების ან ხილის მიღების პროცესი, რაც გსიამოვნებთ და თან არა თუ არ იწვევს ალერგიულ რეაქციას, არამედ ჩინებულად გრძნობთ თავს მისი მიღების შემდეგ. კარგად დააფიქსირეთ რა სახის სუბმოდალობები „კვებავენ“ ამდაგვარი სასიამოვნო, სასარგებლო  და უალერგიო საკვების მიღების წარმოდგენას. გაიმეორეთ ეს წარმოდგენა ბევრჯერ და ბევრჯერვე დააფიქსირეთ ეს სუბმოდალობები. მას შემდეგ, რაც ძვალ–რბილში გაგიჯდებათ სასიამოვნო და უალერგიო საკვების მიღების წარმოდგენა და მისი სუბმოდალობები, დაიწყეთ ალერგიული რეაქციის მომცემი საკვების მიღების წარმოდგენა ოღონდ მას მიუსადაგეთ ის სუბმოდალობები, რაც სასიამოვნო–უალერგიო საკვებთან დაკავშირებით დააფიქსირეთ. ბევრჯერ გაიმეორეთ ასეთი შეუღლებული წარმოდგენა ალერგიის წარმოდგენისა იმ სუბმდალობების ფონთან, რაც სასარგებლო–სასიამოვნო–უალერგიო საკვების წარმოდგენისას ჩნდება. როცა ასეთი შეუღლებული წარმოდგენის პროცესში გაივარჯიშებთ, გაბედულად მიიღეთ რეალურად ის ალერგიული საკვები და თან დაურთეთ მას იმ სასარგებლო დაფიქსირებული სუბმოდალობების წარმოდგენა. მერწმუნეთ, ალერგიული რეაქცია გაივლის.

ახლა მინდა შეითვისოთ ერთი სავარჯიშო, რომელსაც შეიძლება „მოქნევა“ დავარქვათ. იგულისხმება, რომ უნდა ვისწავლოთ რაღაც ცუდის სწრაფი მოქნევა და მისი სწრაფი ჩანაცვლება რაღაც კარგით.

ნაბიჯი პირველი

წარმოიდგინეთ თქვენი რაიმე მავნე ჩვევა, საზიანო ქმედება ან სიტუაცია, რომელშიც რეგულარულად მოექცევით ხოლმე. დახატეთ წარმოდგენის ეს სურათი დიდად, იგი თითქოს თვალწინ გიდგათ და ყველაფერს ფარავს, მასზე მკაფიოდ ჩანს თქვენი მავნე ან საზიანო ქცევა ან სიტუაცია, ვიზუალურად გამოკვეთილია ეს ხატი. დაურთეთ მას უსიამოვნო სიტყვები ან ბგერები და ხმაური, რაც თან ახლავს. შეიგრძენით ის შეგრძნება, რაც ამ მავნე ჩვევის ან საზიანო შედეგის გამო გეუფლებათ.

ნაბიჯი მეორე

წარმოიდგინეთ თქვენთვის სასურველი, სასარგებლო ქმედებები, ჩვევები ან სიტუაციები, რაც გსურთ გქონდეთ. ამ სასურველი რეალობის წარმოდგენის ხატი ჯერჯერობით ბუნდოვანია და პატარა, იგი ჯერჯერობით განთავსებულია თქვენს მიერ წარმოდგენილი საზიანო ქმედება–სიტუაციების დიდი და თვალწინ მდებარე ხატის მარჯვენა კუთხეში და იგი თითქოსდა ძალიან მკრთალია და პატარა.

ნაბიჯი მესამე

დაიწყეთ სიტუაციის მკვეთრი და სწრაფი ცვლილება–ტრანსფორმაცია. კერძოდ, სწრაფად წარმოიდგინეთ, რომ ის დიდი და მკაფიო, უსიამოვნო სიტყვებისა და ხმაურის შემცველი და მავნე ჩვევების გამომხატველი წარმოდგენის ხატი იმსხვრევა ნაწილებად, იფანტება და გაიბნევა. მის ადგილს სწრაფად იკავებს აქამდე პატარა და მარჯვენა კუთხეში განთავსებული სასურველი სიტუაციებისა და ქმედებების გამომხატველი ხატი. იგი უეცრად დიდდება, იძენს მკაფიოობას, სასიამოვნო ფერებს, თვალწინ დაგიდგებათ, სასიამოვნო სიტყვებითა და ბგერებით ივსება და თან გეუფლებათ კმაყოფილების ან სიხარულის გრძნობა. გაიმეორეთ ამგვარი ტრასფორმაციის სცენა 5–ჯერ მაინც  ერთი ვარჯიშის ფარგლებში. თუკი რეგულარულად ივარჯიშებთ „მოქნევაში“, სწრაფი და სასიკეთო ცვლილება აუცილებლად გეწვევათ.

ჩემთან ბევრჯერ მოსულა  ადამიანი და უთქვამს: „დეპრესიაში ვარ“. თანაც ზოგიერთი ამას სიამაყნარევი ინტონაციით ამბობს, თითქოს დეპრესიაში ყოფნა პრესტიჟის საკითხი იყოს. ბევრი ფსიქოთერაპევტი დიდი ხნის განმავლობაში ხანგრძლივ საუბარს მიმართავს ამგვარ პაციენტებთან, რათა მიაკვლიოს დეპრესიის მიზეზს. ისინი მოითხოვენ ადამიანისაგან ბევრი მოჰყვეს საკუთარ თავზე. ისინი იჩიჩქნებიან ამ ადამიანის განცდებში, სადაც ბევრი ტკივილიცაა და ბევრი სულიერი ნაგავიც. ეს ფსიქოთერაპევტები რაც უფრო ბევრს მოაყოლებენ დეპრესიულ ისტორიას, მით უფრო მეტ შანსს აჩენენ, რომ დეპრესია კიდევ უფრო გაღრმავდეს. საქმეში ერთვება საკუთრივ ფსიქოთერაპევტის ფუნდამენტალური და მცდარი დაშვება, თითქოს სწრაფი ცვლილებები ზედაპირულია და ჭეშმარიტი ცვლილება ნელი ტემპით უნდა განხორციელდეს. ამ დროს ჩვენი ტვინი საკმაოდ დინამიური და სწრაფად მოქმედი სისტემაა და ცვლილებებიც სწრაფად ეხერხება. თუკი თქვენ რაიმეს აკეთებთ სწრაფად, მაშინ სწრაფად იწვევთ ცვლილებას აწმყოში, რითაც თქვენ თავს უდასტურებთ, რომ თქვენი შესაძლებლობები ამოუწურავია. საჭიროა მნიშვნელოვანი გარღვევის გაკეთება და არა მრავალი თვეებისა და წლების განმავლობაში ტვინის ჭყლეტა. კვანტური ფიზიკის თანახმად ელემენტარულ ნაწილაკებში  ცვლილებები ხდება არა ნელა და ხანგრძლივი დროის განმავლობაში, არამედ ე.წ. კვანტური ნახტომებით. ან კიდევ, ხომ იცით როგორ უყურებთ ფილმს. დროის მოკლე პერიოდში ასობით კადრი ერთიანდება და იქმნება მთლიანი სურათი. რა იქნებოდა, რომ დღეს ან ერთი საათის განმავლობაში ჯერ ერთ კადრს უყურებდეთ, მერე მეორეს და ა.შ. ცხადია თქვენ ვერ გაიგებდით რა ხდება, ვერ ნახავდით ფილმს. ჩვენი ცხოვრებაც ფილმია და მისი კადრები ინტეგრირებულია ერთ მთლიანში და ამის საფუძველზე აღვიქვამთ მოძრაობას. ცხოვრება კი მოძრაობაა და არ გაქვავებული ფოტოსურათი.

აიღეთ ორიენტაცია სწრაფ ცვლილებებზე, რადგან ჩვენ სწრაფი ცვლილებების სამყაროში ვცხოვრობთ.

კეთილსინდისიერება, ჯანმრთელობა და ბედნიერება

კეთილსინდისიერება, ჯანმრთელობა და ბედნიერება

წარმატების 365 დღე

75–ე დღე

ამერიკაში, პენსილვანიის შტატში არის პატარა იტალიურ–ამერიკული დასახლება როზეტო, რომელსაც სპეციალური წიგნი მიუძღვნეს ფსიქოლოგებმა ჯ. ბრუნმა და ს. უოლფმა ( John Bruhn and Steward Wolf -  The Roseto Story. An Anatomy of Health. University of Oklahoma Press. 2003). ამ დასახლების მაცხოვრებლებმა იმით მიიქციეს ყურადღება, რომ ეს დასახლება 1887 წელს დაფუძვნდა, მაგრამ მხოლოდ 1971 წელს აღირიცხა პირველი შემთხვევა გულის მწვავე შეტევით და ლეტალური გამოსავლით; ანუ თითქმის 2 საუკუნის განმავლობაში ამ პატარა ქალაქში არ დაფიქსირებულა გულის მწვავე შეტევით სიკვდილის ფაქტი, მაშინ როცა შეერთებულ შტატებში გულს–სისხლძარღვთა დაავადებები ან ინფარქტის შემთხვევები  სტატისტიკურად ყველაზე გავრცელებულად ითვლებოდა.    ამავე დროს ამ თემის მაცხოვრებლები ტრადიციულად  არ გამოირჩევიან ჯანსაღი ცხოვრების წესით. პირიქით, მათში ხშირია სიმსუქნე, ისინი სიამოვნებით მიირთმევენ მაღალი  ცხიმიანობისა და ქოლესტერინის უხვად  შემცველ საკვებს, თამბაქოს თავგამოდებული მომხმარებლები არიან, ახასიათებთ ჰიპოდინამია ანუ ეწევიან მჯდომარე ცხოვრებას და ნაკლებად მოძრაობენ. ჯ. ბრუნი და ს. უოლფი დაინტერესდნენ თუ რაშია მათი ჯანმრთელობის საიდუმლო, მიუხედავად  ცხოვრების საკმაოდ არაჯანსაღი წესისა რატომ არ აღენიშნებათ მათ გულ–სისხლძარღვების მწვავე იშემიური დაავადებები, რაც ესოდენ გავრცელებულია აშშ–ში. მკვლევარებმა დაადგინეს, რომ ასეთ ვითარებას განაპირობებდა ის დამცავი სოციალური ძალები, რაც მათი ცხოვრების წესს განაგებდა:

·         ისინი ოჯახებით მჭიდროდ იყვნენ ერთმანეთთან დაკავშირებული

·         იყვნენ ღრმა რელიგიური მორწმუნეები

·         ახასიათებდათ ხანდაზმულთა გადამეტებული პატივისცემა

·         ჰქონდათ თავიანთი ჯგუფური იდენტობის („როზეტელები“) და მიკუთვნებულობის უკიდურესად გამახვილებული განცდა

·         თემის შიგნით სუფევდა ურთიერთნდობისა  და ერთმანეთზე დაყრდნობის ატმოსფერო

მკვლევარები დაინტერესდნენ იმ პირველი როზეტოელის პიროვნების თავისებურებებით, რომელიც მწვავე გულის შეტევით გარდაიცვალა 1971 წელს 41 წლის ასაკში. აღმოჩნდა, რომ ეს ადამიანი თვისი ცხოვრობით  უკმაყოფილო იყო და თავს არ გრძნობდა ბედნიერად. მას უნდოდა კოლეჯში ესწავლა, მაგრამ არ ჰქონდა სწავლის გადასახდელი ფული. იგი მუშაობდა ისეთ სამუშაოზე, რომელსაც ვერ იტანდა. მას ფაქტიურად არ ჰყავდა მეგობრები და ოჯახური ურთიერთობებიც დაულაგებელი ჰქონდა. მას მიჩნდა, რომ როზეტო არ იყო ის ადგილი, სადაც უნდა ეცხოვრა და არ ჰქონდა მიკუთვენებულობის გრძნობა როზეტოელებთან.იგი არ მონაწილეობდა როზეტოს საზოგადოებრივ და მოქალაქეობრივ აქტივობებში, რაც ამ დასახლების დამახასიათებელი თავისებურება იყო. ჟ. ბრუნი და ს.უოლფი თვლიდნენ, რომ ამ ადამიანის ახალგაზრდა ასაკში გულის მწვავე ასაკში გარდაცვალება აიხსნება ამ პიროვნების გაუცხოებით როზეტოს ადგილობრივ კულტურასთან და ურთიერთობათა სტრუქტურასთან. სულ სხვა აზრისაა კლინიკური ფსიქოლოგი უ.დ.ჯენტრი (W.D. Gentry). იგი თვლის, რომ ეს ადამიანი ნაადრევად მოკლა ტყუილებში ცხოვრებამ. იგი აცხადებდა, რომ თავდადებული მეოჯახე და ერთგული მეუღლეა, მაგრამ სიმართლე ის იყო, რომ მას ჰქონდა დაძაბული ურთიერთობები მეუღლესთან და ხშირად ღალატობდა მას. მან თავისი ვაჟი კოლეჯში სასწავლად მიაბარა, მაგრამ სწავლის გადასახადს იხდიდნენ მისი უფროსი ძმები, მაგრამ თავის დროზე, როცა მას მართლა თუ უნდოდა კოლეჯში სწავლა მისი ძმები რატომ არ გადაუხდიდნენ მას სწავლის ფულს, თუკი მის შვილს ასე პატრონობდნენ ფინანსურად. ესეც ტყუილი იყო, რომ მას თითქოს მართლაც სურდა თავის დროზე სწავლის გაგრძელება კოლეჯში. ის ამბობდა, თითქოს გულით და სულით ჩაფლული იყო თავის სამუშაოში, რათა გარეგნულად გაემართლებინა თავისი პასიურობა ალტერნატიული სამსახურის პოვნის თვალსაზრისით. ყველა ეს ტყუილი და მისი თანმხლები ფიზიკური ან ფსიქოლოგიური დისკომფორტი ინახებოდა და იკეტებოდა თვითონ ამ პიროვნებაში, რადგან შეზღუდული ადამიანური კავშირების გამო მას არ ჰქონდა საშუალება ვინმესთვის ეთქვა ნამდვილი სათქმელი და გული გაეხსნა. სიმართლის თქმასა და სიმართლით ცხოვრებას ადამიანი მიჰყავს ბედნიერებისაკენ. საჭიროა იყო მართალი როგორც სხვებთან, ისევე საკუთარ თავთან მიმართებაში. ასეთი ცხოვრება კი პატიოსნებას ან კეთილსინდისიერებას  ნიშნავს.

 არ გაინტერესებთ როგორია თქვენი კეთილსინდისიერების დონე? ჩაიტარეთ ტესტი, რომელსაც გთავაზობთ. იყავით გულახდილი, მართალი და გულწრფელი საკუთარ თავთან და შემოხაზეთ მხოლოდ ერთი პასუხი ქვემოთჩამოთვლილ კითხვებზე:

1.      ხანდახან გიფიქრიათ, რომ ტყუილებით ცხოვრობთ?

·         არა – 0

·         შესაძლოა – 1

·         დიდი ალბათობით – 2

·         დანამდვილებით – 3

2.      გაქვთ თუ არა საიდუმლოებანი, რაც არ გსურთ იცოდეს არავინ, თვით ყველაზე საყვარელმა ადამიანმაც კი?

·         არა – 0

·         შესაძლოა – 1

·         დიდი ალბათობით – 2

·         დანამდვილებით – 3

3.       გარშემო მყოფნი თვლიან, რომ  ნდობას იმსახურებთ?

·         დანამდვილებით – 0

·         დიდი ალბათობით – 1

·         შესაძლოა –2

·         არა –3

4.      რამდენად ხართ ჩართული თქვენი ვალდებულებებით, ენთუზიაზმითა და პასუხისმგებლობით თქვენთვის მნიშვნელოვან საქმეებში?

·         სულაც არა – 3

·         ცოტათი – 2

·         საკმაოდ – 1

·         ძალიან –   0

5.      იზიარებთ გამოთქმას „ მთავარი ის არის, რაც გარეგნულად ჩანს“?

·         არა – 0

·         შესაძლოა – 1

·         დიდი ალბათობით – 2

·         დანამდვილებით – 3

6.      თქვენს ცხოვრებაში ყოველთვის აკეთებთ იმას, რაც უნდა გააკეთოთ?

·         დანამდვილებით – 0

·         დიდი ალბათობით – 1

·         შესაძლოა – 2

·         არა – 3

7.      მოიტყუილებთ ტესტში, თუკი  ამ ტყუილზე დამოკიდებულია ის, რომ მიიღოთ სათანადო დიპლომი ან სამსახური?

·         არა  – 0

·         შესაძლოა –1

·         დიდი ალბათობით – 2

·         დანამდვილებით – 3

8.      ყოველთვის მონაწილეობთ ადგილობრივ, საპარლამენტო ან საპრეზიდენტო არჩევნებში?

·         ყოველთვის – 0

·         მეტწილად  –  1

·         ხანდახან     –  2

·         არასოდეს   –  3

9.      თვლით, რომ გაცილებით უფრო მნიშვნელოვანია ხაზი გაუსვათ თქვენს უფლებებს, ვიდრე თქვენს პასუხისმგებლობებს?

·         არა – 0

·         შესაძლოა – 1

·         დიდი ალბათობით – 2

·         დანამდვილებით – 3

10.  როცა თქვენს განვლილ ცხოვრებისეულ გზას ჩაუფიქრდებით, დაგეუფლებათ ხოლმე სინანულის გრძნობა?

·         არა –  0

·         შესაძლოა – 1

·         დიდი ალბათობით –2

·         დანამდვილებით –3

დააჯამეთ ქულები. თუ თქვენ გაქვთ 15 ქულა ან მასზე ნაკლები, თქვენ მაღალი კეთილსინდისიერების მქონე პიროვნება ბრძანდებით და გაქვთ დიდი შანსები ბედნიერების გრძნობა გეწვიოთ. თუკი თქვენი ქულათა ჯამი არის 16 და უფრო მეტი, თქვენი კეთილსინდისიების დონე შედარებით დაბალია. შეიძლება ამას ვერ აცნობიერებთ ან შინაგნად ეწინააღმდეგებით, მაგრამ დაფიქრება გმართებთ იმაზე, თუ როგორ დაძლიოთ ტყუილები ან სხვა მცირეოდენი ან დიდი გადაცდომები. ეს კი უდაოდ ხელისშემშლელი იქნება ბედნიერების სავალ გზაზე, ხოლო ადამიანი ცხოვრობს იმისათვის, რომ გრძნობდეს ბედნიერებას.

საკუთარ კეთილსინდისიერებისა და შინაგანი სიმართლის კიდევ უფრო გარკვევაში დაგეხმრებათ ერთგვარი თვითანალიზი. ამისათვის შეგიძლიათ საკუთარ თავს დაუსვათ კითხვები: რამდენად მართალი ვარ სხვებთან ურთიერთობაში? რამდენად მართალი ვარ საკუთარი თავის წინაშე?  რას მაძლევს ტყუილი?  რა მიშლის ხელს, რომ მტკიცედ დავიჯერო და ძვალ–რბილში გამიჯდეს „ტყუილს მოკლე ფეხი აქვს“?  რატომ ვერ ვხდები, რომ ტყუილის დასაფარად ახალი ტყუილის თქმაა საჭიროა, ხოლო ამ ახალი ტყუილის გადასაფარად კიდევ ახალი ტყუილის გამოგონება და ასე დაუსრულებლად?  რამდენად გადაწონის ტყუილით მიღებულ სარგებელს ის დანაკარგი ან ზარალი, რასაც იგივე ტყუილი მაძლევს სამომავლოდ? რატომ უნდა ვათრიო ტყუილების ტვირთი, როცა შეიძლება გულწრფელი ვიყო და მძიმე ტვირთისგანაც განვთავისუფლდე? გახსოვდეთ: არსებობს განსხვავება გულახდილობასა და გულწრფელობას შორის. თქვენ არ ხართ ვალებული გული ყველას გადაუხსნათ და არ შეინახოთ თქვენი პირადი კონფიდენციალური ინფორმაცია გადამეტებული გულახდილობისა გამო,  მაგრამ სასურველია იყოთ გულწრფელი იმაში, რასაც ამბობთ და აკეთებთ. ამით გაიზრდება თქვენი სიჯანსაღისა და კეთილდღეობის მიღწევის შანსი. სცადეთ!

შეუპოვრობა, გამძლეობა, გაუტეხლობა – წარმატებისა და ბედნიერების წინაპირობა

წარმატების 365 დღე

74–ე დღე

ამერიკელმა ფსიქოლოგმა სალვატორე მადდიმ  კვლევათა სერია მიუძღვნა შეუპოვრობის, გაუტეხლობის, გამძლეობის ფენომენს. მოდით შევთანხმდეთ: ერთი წუთით ტერმინოლოგიურად შეუპოვრობაში გავაერთიანოთ ისეთი თვისებები, როგორიცაა გამძლეობა, გაუტეხლობა. ს. მადდიმ შეუპოვარი პიროვნების ფსიქოლოგიაზე დაიწყო საუბარი. მან მიუთითა, რომ შეუპოვრობა ეფუძვნება სამ კოპონენტს: კონტროლს (თვითკონტროლს), ვალდებულებასა (პირგაუტეხლობასა) და სამყაროს როგორც გამოწვევის აღქმას.  შეუპოვარი ადამიანი, ერთის მხრივ, კონტროლზე იყვანს საკუთარ ცხოვრებასა და ბედისწერას, იგი თვლის, რომ ბედი თვითონ უნდა მართოს; იგი შემთხვევასა და იღბალს კი არ მიენდობა, არამედ თვითონ ცდილობს შექმნას იღბალი, ხოლო  შემთხვევა („ზურგის ქარი“) მის ნებაზე დაიყოლიოს; იგი  როგორც წარმატებას, ისევე მარცხს თავის თავზე მიიწერს და თვლის, რომ ყველაფრის მიზეზი მისი ნება, ცოდნა და წარმოდგენებია; მას ახასიათებს ძლიერი თვითკონტროლი და თავის სურვილებსა და იმპულსებს ადვილად შეიკავებს, რათა ისინი ჩააყენოს დასახული  მიზნის მიღწევის სამსახურში. მეორეს მხრივ, შეუპოვრობა იმითაც ხასიათდება, რომ ადამიანი იღებს და ასრულებს ვალდებულებებს; იგი გასცემს იმ დანაპირებს, რომელსაც გარდაუვალად აღასრულებს; მისი სიტყვა და საქმე ერთია (როგორც ფრანგები იტყვიან ausitot dit, ausitot faire – ნათქვამია, გაკეთებულია); იგი სულითა და გულით ერთვება საქმესა და ადამიანებთან ურთიერთობაში, პასუხისმგებლობით ეკიდება ამ ურთიერთობებს, მისი ვალდებულებები ადამიანებისადმი მზრუნველობით არის დატვირთული. მესამეც, შეუპოვარი ადამიანისათვის დამახასიათებელია ხედვა, რომლის თანახმადაც ცხოვრება არის გამოწვევა და ამ გამოწვევაზე პასუხი: შეუპოვარი ადამიანი ჭირსაც და ლხინსაც, წარმატებასა და მარცხს უყურებს როგორც გამოწვევას, მისი შესაძლებლობების გამოცდისა და მოსინჯვის შანსს, გაკვეთილს, რისგანაც ბევრის სწავლა შეიძლება. ამგვარად, შეუპოვარი ადამიანი იმიტომაც არის გამძლე და იმიტომაც ვერ გატეხავს მას ცხოვრების ქარტეხილები და სტრესები, რომ კონტროლზე ჰყავს აყვანილი საკუთარი ცხოვრება, სრული პასუხისმგებლობითა და მოვალეობის მაღალი გრძნობით ერთვება საზოგადოებრივ საქმიანობასა და ადამიანებთან ურთიერთობებში, პრობლემებსა და სირთულეებს აღიქვამს იმ რესურსებად, რითაც უპასუხებს ცხოვრების გამოწვევებს.  შეუპოვარი ადამიანები უბრალოდ კი არ ისახავენ მიზნებს და ცდილობენ მის მიღწევას, არამედ შეუპოვრად ილტვიან დასახული მიზნების მიღწევისათვის, არაფრით არ ეპუებიან სირთულეებს და სალ კლდესავით გაუტეხელნი არიან უბედობის ჟამს. 

ამჯერად მინდა ორი საკითხი შემოგთავაზოთ: 1) ტესტის მეოხებით დაადგინეთ  თუ რაოდენ შეუპოვარი ბრძანდებით, და 2) სპეციალური ტექნიკების გამოყენებით გაზარდეთ თქვენი შეუპოვრობის დონე.

დავიწყოთ ტესტით. სწრაფად შემოხაზეთ ერთი პასუხი, რომელიც თქვენთვის უფრო შესაფერისია.

1.      სამუშაო ყოველთვის მიტაცებს და ენთუზიაზმით ვერთვები მასში.

ა) მართალია

ბ) მცდარია

2.      რასაც მე ვღებულობ ცხოვრებაში, ამას არავითარი კავშირი არა აქვს იღბალთან.

ა)მართალია

ბ) მცდარია

3.      მხოლოდ მოქალაქეები არიან პასუხისმგებელნი და არა პოლიტიკოსები, რომ ქვეყანას ჰყავს ცუდი მთავრობა.

ა) მართალია

ბ) მცდარია

4.       როცა რაიმე საქმეს ვიწყებ ვინმესთან ერთად, პირველ რიგში ყურადღებით ვეცნობი ყველა დოკუმენტებსა და ინსტრუქციებს.

ა)მართალია

ბ)მცდარია

5.      მე არ ვითხოვ მივიღო ბევრი რჩევები.

ა)მართალია

ბ)მცდარია

6.      მე მიყვარს სახლის გარეთ რაიმეს მირთმევა, რადგან მიყვარს გავსინჯო სხვავდასხვა კერძები.

ა)მართალია

ბ)მცდარია

7.      მე ძალზე იშვიათად ვფლანგავ ფუჭად დროს.

ა)მართალია

ბ)მცდარია

8.      თუ ხალხი პატივს არ გცემს, ეს იმიტომ ხდება, რომ ასე იმსახურებ.

ა)მართალია

ბ)მცდარია

9.      მე  მეგობართა სხვადასხვა ქსელებში ვარ ჩართული.

ა)მართალია 

ბ)მცდარია

10.  მე შემიძლია რისკი გავწიო სპორტში.

ა)მართალია

ბ)მცდარია

11.   მე მწამს, რომ მოსწავლეები და სტუდენტები თვითონ აღწევენ ცოდნის მაღალ ხარისხს იმისაგან დამოუკიდებლად, თუ რას აძლევენ მას მასწავლებლები ან პროფესორები.

ა)მართალია

ბ)მცდარია

12.  მე არ შემიძლია ველოდო, სანამ სხვა მომცემს დილითვე სამუშაოს; მე თვითონ ვიწყებ რაიმის კეთებას.

ა)მართალია

ბ)მცდარია

13.  ადამიანები  მარცხს განიცდიან მხოლოდ მათივე შეცდომების გამო.

ა)მართალია

ბ)მცდარია

14.  მე მაქვს მოლოდინი, რომ ვიქნები ძალიან დაკავებული პენსიაზე გასვლის შემდეგაც.

ა)მართალია

ბ)მცდარია

15.  როცა რაღაცას ვეძებ მაღაზიაში შესაძენად და ვერ ვპოულობ, მე ვაგრძელებ მის გაფაციცებით ძიებას მანამ, სანამ არ ვიპოვი.

ა)მართალია

ბ)მცდარია

შეაჯამეთ თუ რამდენჯერ გქონდათ პასუხი „მართალია“. თუ თქვენი ქულები 0–დან 5–მდეა, მაშინ გაქვთ შეუპოვრობის დაბალი დონე. თუკი თქვენი ქულები 6–დან 10–მდეა, თქვენი შეუპოვრობის დონე საშუალოა. ხოლო თუკი ქულები 11–ია ან აღემატება 11–ს, მაშინ თქვენი შეუპოვრობის დონე მაღალია.

ამჯერად მსურს სტრესთან შეუპოვარი გამკლავების სავარჯიშო შემოგთვაზოთ

ნაბიჯი I. თავდაპირველად მკაფიოდ განსაზღვრეთ სტრესის გამოწვევი მოვლენა, ამბავი თუ ხდომილება ანუ სტრესორი, რაც იწვევს სტრესს. შესაძლოა, მაგალითად, თქვენ გეგონოთ, რომ თქვენს სტრესს იწვევს სამსახურის დაკარგვა, მაგრამ რეალური სტრესის გამომწვევი იყოს არა იმ სამსახურის დაკარგვა, რაც ნერვიულობით ისედაც „სისხლს გიშრობდათ“ (ანუ თვითონ სამსახური იყო სტრესორი და ის მოგაცილათ ცხოვრებამ), არამედ ის, რომ უმუშევარი ხართ და მოკლებული ხართ შესაძლებლობას გადაიხადოთ გადასახადები და არჩინოთ ოჯახი. ამავე დროს, არა მხოლოდ ნამდვილი სტრესორი გაარკვიეთ, არამედ გაიცნობიერეთ ყველა ის რეაქციები, განცდები და აზრები, რაც სტრესულმა ვითარებამ გამოიწვია.

ნაბიჯი II. ხელახლა მოახდინეთ თქვენი პრობლემის ფორმულირება. შეუცვალეთ პრობლემას კალაპოტი და ხედვის კუთხე. შეეცადეთ პრობლემაში დაინახოთ გამოწვევა და ცხოვრების გაუმჯობესების ახალი შესაძლებლობები. შეეცადეთ დაინახოთ ის სრულიად ახალი გაკვეთილი და ახალი გაგება, რაც თავში არც კი მოგივიდოდათ, რომ არა ეს პრობლემა.  ამისათვის პრობლემის მისამართით დასვით კითხვები და მოიპოვეთ პასუხები: „ რა პრობლემა მომაცილა და ჩამომაშორა ამ ახალმა პრობლემამ?“ „ რა არის ამ პრობლემაში სასიკეთო?“, „რას შეიცავს იგი როგორც თესლს, რომლიდანაც უნდა ამოიზარდოს ახალი მდგომარეობა?“, „რა გამოწვევების წინაშე მაყენებს იგი?“, „ რა ახალ პერსპექტივები ჩნდება მისი გადაწყვეტის შემდეგ?“, „ამ პრობლემის გადაწვეტა რა უფრო მძიმე პრობლემებს მომაცილებს, რაც  მომავალში შეიძლება აღმოცენდეს  მისი გადაუჭრელობის გამო?“, „ როგორ ვიგრძნობ, რომ პრობლემა უკვე გადაწყდა? რა დავინახავ, გავიგონებ და ვიგრძნობ ისეთს , რაც დამიდასტურებს, რომ პრობლემა ამოიწურა?“, „ რა ახალი საინტერესო პრობლემების წინაშე დამაყენებს ამ პრობლემის გადაჭრა?“, „ ვთქვათ, პრობლემა უკვე ახლავე გადაწყდა. პრობლემა–გადაჭრილი მდგომარეობის გადასახედიდან როგორ ჩანს ცხოვრება, როგორ გამოვიყურები მე, რა მდგომარეობაში არიან ჩემი ახლობლები?“. ამდაგვარი გამაძლიერებელი და მასტიმულირებელი კითხვების დასმითა და მათზე პასუხის გაცემით თქვენ უკვე კონტროლზე აგყავთ პრობლემა, არა ის ბატონდება თქვენზე, არამედ თქვენ მართავთ მას. ამასთანავე თქვენ ახალ ჩართულობას გრძნობთ პრობლემაში, კერძოდ, პასუხისმგებლობით დამოკიდებულებას მისი გადაჭრის მიმართულებით. თქვენ უკვე ამ კითხვების მეოხებით პრობლემას გადააქცევთ გამოწვევად, ხოლო ამის შემდეგ პრობლემა კარგავს პრობლემურობასა და დამაბრკოლებლობას,  იგი რესურსად გადაიქცევა. პრობლემის რესურსად გადაქცევის მომენტი კი წამყვანია წარმატების მიღწევასა და საკუთარი ეფექტურობის ზრდაში. ამგვარად, შეუპოვრობის სამი კომპონენტი – კონტროლი+ვალდებულება (პასუხისმგებლობა) +გამოწვევაზე პასუხი – უკვე პრობლემის გადაფორმულირების ფაზაში სახეზეა. მაგრამ ეს არ არის საკმარისი. მთავარია ამ კონტროლის, ვალდებულებისა და გამოწვევაზე პასუხის განწყობა კონკრეტულ ქმედებებში გადაიზარდოს, რისთვისაც საჭიროა შემდგომი ნაბიჯების გადადგმა. თუ ჩვენს მაგალითს გავიმეორებთ და უმუშევრობას როგორც სტრესის წყაროდ განვიხილავთ, ზემოთაღნიშნული კითხვების დასმითა და პასუხების მოპოვებით უმუშევრობა აგვყავს კონტროლზე, ვცდილობთ პასუხისმგებლობა სწორედ ჩვენ და არა სხვა ვინმემ აიღოს მის გადაწყვეტაზე. ამით უმუშევრობას განვიხილავთ როგორც  გამოწვევას, რომელიც ჩვენი შესაძლებლობების გამოცდასა და ახალი პერსპექტივების გაშლაში შეგვიწყობს ხელს. მე პირადად ეს 25 წელია ამ რეჟიმში ვცხოვრობ. ვეძიებ და ვპოულობ პროექტებს, ვღებულობ დაფინასებას , მაგრამ პროექტსა და პროექტს შორის ხანდახან უმუშევრად ვარ და ვეძებ ახალ შესაძლებლობებს. ჯერჯერობით როგორც წესი ვპოულობ, იმედია ასე გაგრძელდება. ცხოვრებას არ ვუჩივი, პირიქით ერთი წარმატებიდან მეორე წარმატებისაკენ მივემგზავრები გამუდმებით.

ნაბიჯი III. იმ კონკრეტული გზებისა და რესურსების დაძებნა, რაც სტრესული სიტუაციის ტრანსფორმირებასა და მის გამკლავებას უწყობს ხელს. თუ ისევ უმუშევრობის თემას ავიღებთ, მისი შეუპოვრად დაძლევის გზები და რესურსები არის ინფორმაცია სამუშაო ადგილებისა და ვაკანსიების შესახებ, საკუთარი თავის რეგულარული შეთავაზება სხვადასხვა დამსაქმებელს, საკუთარი უნარ–ჩვევების განმტკიცება სხვადასხვა  პროფესიებში, თვითდასაქმების შანსებისა და პერსპექტივების დასახვა, სოციალური კავშირების გაფართოება, ინტერვიუში გავლის ჩვევების დახვეწა, თვითპრეზენტაციის უნარების შემუშავება, ახალი პროექტების წერა და მოფიქრება და სხვა.

ნაბიჯი IV. შედით იმ როლში, რომ თითქოს თქვენი პრობლემა უკვე გადაიჭრა. პრობლემა– გადაწყვეტილი მდგომარეობის გადასახედიდან გამომდინარე რა სამოქმედო გეგმას შეადგენდით თქვენი პრობლემის გადასაჭრელად? რა ჩანს იქიდან, რასაც ჰქვია უკვე მიზან–მიღწეული მდგომარეობა? რა ნაბიჯები უნდა გადადგათ და რა თანმიდევრობით? რა დაბრკოლებები დაგხვდებათ ან რას გეგმავთ მათ გადასალახად? პრობლემის გადაჭრილი მდგომარეობის მკაფიო წარმოდგენა და ამ როლში „ჩაჯდომა“ უფრო გაგინათებთ გონებას და უფრო გაგიადვილებთ დაგანახოთ მიღწევის რეალური გზები, ვიდრე ანერვიულებულ და შფოთვიან მდგომარეობაში მყოფი შეძლებდით ამას, რადგან შფოთვასა და მოუსვენრობას  ყოველთვის ბუნდოვანება შეაქვს ხედვებსა და მსჯელობებში. შექმენით რეალისტური და ეფექტური სამოქმედო გეგმა. თუკი უმუშევრობის სტრესულ მდგომარეობას ავიღებთ ისევ და ისევ მაგალითად, ჩადექით თქვენთვის სასურველ მდგომარეობაში თითქოსდა უკვე „ზიხართ“ დასაქმებული ადამიანის როლში და დაძლიეთ უმუშევრობა, ხოლო ამის შემდეგ ამ გადმოსახედიდან გადმოხედეთ რა გზის გამოვლა დაგჭირდათ ამ მდგომარეობამდე მოსაღწევად და რა საფეხურების გამოვლა დაგჭირდათ, რომ ამ მიზან–მიღწეულ მდგომარეობამდე ამოსულიყავით.

ნაბიჯი V. დაიწყეთ შემუშავებული სამოქმედო გეგმის სისრულეში მოყვანა, იმოქმედეთ თანმიმდევრულად და დაჟინებით, მაგრამ იმავდროულად შეამოწმეთ თუ როგორ მუშაობს გეგმა;  თუკი რაიმე კომპონენტი არ მუშაობს, ჩაანაცვლეთ ახალი ნაბიჯით. თუკი მთელმა გეგმამ არ იმუშავა, მიზანი (ისევ მაგალითად, უმუშევრობის დაძლევა) უცვლელი დატოვეთ, მაგრამ შეადგინეთ ახალი ალტერნატიული სამოქმედო გეგმა და დაიწყეთ მისი ამოქმედება და ასე იმოქმედეთ მანამ, სანამ დასახულ მიზანს არ მიაღწევთ.

ნაბიჯი V. მიზნის მიღწევის შემდეგ მოუწყვეთ თქვენს თავს პატარა ზეიმი, დააჯილდოეთ იგი შექებით ან რაღაც სასიამოვნოს მირთმევით ან რაიმე არაორდინალური საჩუქრის ბოძებით. თქვენი შეუპოვრობა იმსახურებს დაფასებას!

ჩაერთეთ პროგრამა „წარმატების 365 დღის“ ტრენინგებში და მოიგებთ!

                                                                                                                           

      

პესიმიზმიდან ოპტიმიზმისაკენ: შინაგანი ტრანსფორმაციის გზა

წარმატების 365 დღე

73–ე დღე

პესიმისტი მთელი ცხოვრება პესიმისტად რჩება თუ არის იმგვარი შინაგანი ტრანსფორმაციის რაიმე შანსი, რომ ოპტიმისტად გადაიქცე?  დიახ, ასეთი შანსები არსებობს. ასეთი შინაგანი გარდაქმნის პირველი ნაბიჯია გაარკვიო თუ რამდენად ხარ ოპტიმისტი ან პესიმისტი. ამისათვის გთავაზობთ  მარტივ  ტესტ–კითხვარს.

ოპტიმიზმ–პესიმიზმის ტესტი

წრით შემოხაზეთ ის პასუხები, რაც შეესაბამება თქვენს შინაგან პასუხებს დასმულ კითხვებზე.

1.მაშინაც კი, როცა არ ხართ დარწმუნებული, თუ როგორ განვითარდება მომავალში მოვლენები, თქვენ იმედიანად შეჰყურებთ მომავალს.

·         უაღრესად მცდარია –0

·         მცდარია–1

·         მართალია–2

·         უაღრესად მართალია–3

 2. 2.თქვენ გწამთ, რომ ცხოვრებაში არის უამრავი სიტუაცია, რომელიც ცუდად არის აწყობილი.

·         უაღრესად მართალია–0

·         მართალია–1

·         მცდარია–2

·         უაღრესად მცდარია–3

3.თქვენ გწამთ, რომ იმაში, რაშიც მარცხი განიცადეთ წარსულში, თქვენ მეტი ალბათობით მარცხს იწნევთ მომავალშიც.

·         უაღრესად მართალია–0

·         მართალია–1

·         მცდარია–2

·         უაღრესად მცდარია–3

4. როცა ცხოვრებაში ხართ გამოწვევის წინაშე, თქვენი პირველი აზრი, რაც თავში მოგდით, ყოველთვის არის პოზიტიური.

·         უაღრესად მცდარია–0

·         მცდარია–1

·         მართალია–2

·         უაღრესად მართალია – 3

5.   5.რახან ადამიანები რაღაცის შესახებ ამბობენ „შეუძლებელია“–ო,  ეს არ ნიშნავს იმას, რომ ეს რაღაცა მართლაც შეუძლებელია

·         უაღრესად მცდარია –0

·         მცდარია–1

·         მართალია–2

·         უაღრესად მართალია–3

6.თქვენ ყოველ დღეს მიესალმებით „კეთილი იყოს შენი მობრძანება“ და მას აღიქვამთ როგორც ახალ შესაძლებლობას

·         უაღრესად მცდარია–0

·         მცდარია–1

·         მართალია–2

·         უაღრესად მართალია–3

ახლა მოახდინეთ ქულების დაჯამება. თუკი 9 ქულა და 9–ზე მეტი დააგროვეთ, მაშინ ლაპარაკია იმაზე, რომ იხრებით ოპტიმიზმისაკენ. თუ 9–ზე დაბალია, თქვენ მიდრეკილი ხართ პესიმიზმისაკენ. თუ თქვენი ქულები 15–დან 18–ის ფარგლებშია, მაშინ ხართ ჭარბი ანუ „გამოუსწორებელი“  ოპტიმისტი.

თუ თქვენ  ოპტიმისტი ხართ, მაშინ ყველა იმ უპირატესობას ფლობთ, რაც ოპტიმიზმის შესახებ წინარე  სტატიაში (72–ე დღე) იყო ჩამოთვლილი.

პრობლემა იწყება მაშინ, თუ ხართ პესიმისტი. ამასთან ერთად, თქვენ შეიძლება იყოთ შენიღბული პესიმისტი, ანუ გარეგნულად ისე ჩანდეს, რომ ოპტიმისტი ხართ და მუდამ მზად ხართ გამოიყენოთ რომელიმე ვითომ–ოპტიმისტური ფრაზა (მაგ., „ყველაფერი კარგად იქნება“ , ან „კარგად წავა საქმეები“ და მისთანანი), მაგრამ რეალურად გაქვთ მოლოდინები, რომ მოვლენები უარყოფითი ან უსიამოვნო ან უსარგებლო სცენარით  განვითარდებიან. ასეთი ორმაგი დამოკიდებულება – გარეგნულად გამოხატული იმედიანი დამოკიდებულება, მაგრამ  უარყოფითი შინაგანი მოლოდინების ფონი – ქმნის შენიღბული პესიმისტის პროფილს. იგი გარეგნულად ოპტიმისტია, სულის სიღრმეში კი პესიმისტი. შენიღბული პესიმისტობის სათავე ბავშვობის წლებშია, როცა  ბავშვი იზრდებოდა ან ალკოჰოლიკი მშობლის ან ოჯახური სკანდალების სიტუაციაში ან ირგვლივ გულგრილობა და ურთიერთ გაუცხოება სუფევდა. ასეთი რთული საოჯახო სიტუაციები, ერთის მხრივ,  უკეთესი მომავლის სურვილს უსახავს მოზარდს, თორემ სხვანაირად  – „მომავლის პოზიტიური ხატის“ გარეშე ვერ აამოქმედებს იგი შეგუების მექანიზმებს, მაგრამ მეორეს მხრივ იგივე რთული საოჯახო გარემო აყალიბებს უარყოფითი მოლოდინების სისტემას, რაც  შემდგომში მთელი ცხოვრება მიჰყვება ადამიანს. ასეთი განსვლა მომავლის პოზიტიურ ხატსა და ცხოვრების რეალურ მოლოდინებს შორის ქმნის სიღრმისეული პესიმიზმის წინაპირობას (ზედაპირზე ოპტიმისტი, სიღრმეში კი პესიმისტი). მაგრამ ნებისმიერი სახის პესიმიზმი – ზედაპირული თუ ღრმა – ერთგვარი გამოწვევაცაა, რომ იგი დაძლეულ  იქნას. შეიძლება თუ არა პესიმიზმის დაძლევა? შეიძლება, ოღონდ შემდეგი ნაბიჯების გადადგმით.

    ნაბიჯი I.  მიიღეთ და შეიწყნარეთ თქვენი პესიმიზმი.  თქვენთვისვე  აღიარეთ თუ რაოდენ პესიმისტი ხართ, არ არის სავალდებულო სხვასაც მოუყვეთ ამის შესახებ. ნუ გაუჩაღებთ ბრძოლას თქვენში არსებულ პესიმიზმს;  რაც უფრო გაუძალიანდებით მას ან შეეცდებით იგი დართგუნოთ საკუთარ თავში, მით უმეტესად გააძლიერებთ თქვენს პესიმისტურ ნაწილს. უბრალოდ აღიარეთ და მიიღეთ იგი, როგორიც არის და რა ზომითაც მოცემულია თქვენში.

ნაბიჯი II. მიიღეთ და აღიარეთ, რომ პირველი აზრი, რომელიც თავში მოგდით ყოველთვის ნეგატიურია. მაგრამ არ გაჰყვეთ ამ პირველად ტვინში მოსულ  ნეგატიურ აზრს, მყისიერად მიატოვეთ იგი.

ნაბიჯი III. მუდამ გახსოვდეთ, რომ მეორე აზრი, რომელიც პირველი ნეგატიური აზრის მყისიერი მიტოვების შემდეგ უნდა გააჟღეროთ და ჩაანაცვლოთ თქვენს ტვინში, უნდა იყოს ოპტიმისტური. მაგალითად, თავში მოვიდა პირველი აზრი „არ ვარ დარწმუნებული თუ შევძლებ ამის გაკეთებას“ გარდაიქმნეს აზრად „ვააა, რა კარგი ახალი შესაძლებლობაა“ ან „თუ შევეცდები, გამომივა“.

ნაბიჯი IV. გამიჯნეთ წარსული აწმყოსა და მომავალისაგან. ჩასძახეთ თქვენს თავს : „ეს იყო მაშინ;  ხოლო ეს არის ახლა“ და   „ეს იყო მაშინ; ის არ იქნება ხვალ ან ზეგ ან მასზეგ ან მომავალში“. პესიმისტისათვის დამახასიათებელია, რომ მას სწამს თუკი წარსულში რაღაცაში მარცხი განიცადა ან არ გაუმართლა, ის მარცხი აწმყოშიც გადმოდის და მომავალშიც იგივე საქმეში არ გაუმართლებს. სინამდვილეში კი აწმყოში მას აქვს არჩევანი ახლებურად იმოქმედოს და შესაბამისად სულ სხვა შედეგი მიიღოს ამ ახლებური მოქმედებისა გამო: სულ სხვა შედეგი მიიღოს ახლა და აქ, ან ხვალ და განსხვავებულ სიტუაციაში.  ამიტომაც უნდა გამიჯნოთ თქვენს გონებაში წარსული აწყოსა და მომავლისაგან.

ნაბიჯი V. რამენაირად წაახალისე, „დააჯილდოვე“ და შეაქე შენი თავი თუკი  გამოიწვევთ იმ ცვლილებებს, რაც დაკავშირებული იყო პესიმისტური აზრის მიტოვებასთან, ოპტიმისტური ნოტით მის ჩანაცვლებასთან, აწმყოს, წარსულისა და მომავლის ერთმანეთისგან გამიჯვნასთან.

ნაბიჯი VI. შეიმუშავეთ ჩვევა, რომ არასოდეს არ დაამთავროთ თქვენს მიერ წარმოთქმული  ან გაფიქრებული აზრები ნეგატიური ფრაზით, არამედ დაასრულეთ იგი პოზიტივით.  მაგალითად, არ თქვათ „მე მაინც მოვახერხებ ამის და ამის  გაკეთებას, თუმცა შეუძლებელი ჩანს მისი გაკეთება“, არამედ ბრძანეთ “ თუმცა კი შეუძლებელი ჩანს  ამისა და ამის გაკეთება, მაგრამ მე მაინც მოვახერხებ ამასა და ამას “. სასურველია, რომ თქვენს ტვინში ჩაიბეჭდოს ბოლო ფრაზა როგორც პოზიტივი.

ნაბიჯი VII. სცადეთ იტრიალოთ ოპტიმისტი ადამიანების გარემოცვაში, ერიდეთ პესიმისტებთან  ხშირ კონტაქტს. პესიმიზმი ერთგვარად გადამდებია.

ნაბიჯი VIII. რახან ჩაფლული ხართ ნეგატიურ აზრებში, საჭიროა „ამოხტეთ“ ამ ნეგატიური აზრების ჭაობიდან. ამისათვის უნდა შეიმუშავოთ სამოქმედო გეგმა, რათა გარდაქმნათ თქვენი განწყობები და მოიყვანოთ სისრულეში ეს გეგმა. იგი ხორციელდება შემდეგნაირად:

ა) დააფიქსირეთ რაიმე მნიშვნელოვანი და ღირებული მიზანი, რომელიც არ არის ძალიან ძნელად მისაღწევი, მაგრამ რომლის მიღწევასაც გაურბოდით. სჯობს დაიწყოთ პატარ–პატარა მიზნების მიღწევით და ნელნელა გადახვიდეთ უფრო რთულზე; ნუ ისურვებთ რევოლუციას და ნაუცბათევად გრანდიოზულ მიღწევებს, ამჯობინეთ ევოლუცია და თანდათანობითი   გაძლიერება. მაგალითისათვის ავიღოთ ისეთი მიზანი, როგორიცაა მანქანის მართვის უფლების მოპოვება.

ბ) ჩამოაყალიბეთ ის მოტივი, რაც გიბიძგებთ, რომ მართვის უფლება გქონდეთ და აითვისოთ მანქანის ტარების უნარ–ჩვევები. ფოკუსირება გააკეთეთ არა მანქანის ყოლაზე, არამედ სწორედ მართვის უფლებასა და მანქანის ტარების უნარ–ჩვევებზე. მაგალითად, ასეთი მოტივი შეიძლება იყოს დამოუკიდებელი ცხოვრების უნარ–ჩვევების ან მართვის უნარების დიაპაზონის გაფართოება.

გ) შეაფასეთ ათ–ბალიან შკალაზე (ანუ 0–დან 10 დიაპაზონში) რამდენად გსურთ მართვის უფლების მოპოვება და მანქანის მართვის ცოდნა, თუკი 0 არის ასეთი სურვილის სრული არ ქონა, ხოლო 10 გახლავთ ასეთი სურვილის მაქსიმალური გამოვლენა.

დ) ჩამოაყალიბეთ სამი ისეთი რამ, რაც აუცილებლად საჭიროა ამ მიზნის მისაღწევად. მაგალითად, (1) მანქანის მართვის კურსებზე ჩაწერა, (2) საგზაო მოძრაობის ნიშნების დასწავლა, (3) მანქანის ტარებაზე სიარული გამოცდილ მასწავლებელ–მძღოლთან.

ე) დაადგინეთ ის დაბრკოლებები და მათი დაძლევის გზები, რაც დაკავშირებულია ამ მოქმედებათა განსახორციელებლად. შეიმუშავეთ შინაგანი რწმენა, რომ დაძლევთ დაბრკოლებებს.

ვ) დაიწყეთ იმ მოქმედებათა თანმიმდევრობით განხორციელება, რაც დაკავშირებულია მიზნის მიღწევასთან. მაგალითად, თავდაპირველად შეარჩიეთ და ჩაეწერეთ მანქანის ტარების სასწავლო კურსებზე, ამის შემდეგ შეიძინეთ საგზაო მოძრაობის ნიშნების გზამკვლევი და დაიწყეთ მისი დასწავლა და პარალელურად დაიწყეთ სპეციალისტ –მძღოლთან მანქანის ტარების პრაქტიკული კურსის გავლა.

არ დაგავიწყდეთ თქვენი თავი წაახალისოთ, შეაქოთ და „დააჯილდოვოთ“ ყველა ამ ნაბიჯის შესრულების შემდეგ.

პესიმისტური განწყობები შეიცვლებიან ოპტიმისტურ განწყობებად მხოლოდ მაშინ, როცა ადამიანი მიმართავს სათანადო ქმედებებს, რათა ქმედებებმა მოიტანონ პოზიტიური შედეგი ნაცვლად პესიმისტური ნეგატიური შედეგისა. ქმედება და ისევ ქმედება ცვლის ჩვენს განწყობებს ჩვენდა სასიკეთოდ. საქმეს არ შველის მხოლოდ სიტყვები და აზრები თუკი უმოქმედოთ ვიქნებით. ე.წ. ბიჰევიორული ანუ ქმედებითი ფაქტორის როლი დიდია განწყობების შეცვლაში და მათ შორის პესიმისტური განწყობის ოპტიმისტურად შეცვლაში.

ჩამოიტოვეთ პესიმიზმი და ერთი ადგილის ტკეპნა. გადადით პესიმიზმიდან ოპტიმისტურ ლიანდაგზე – გახადეთ თქვენი ცხოვრება შედევრად!

თუ მართლაც დაინტერესდით  პიროვნული ტრანსფორმაციით, გაიარეთ შესაბამისი ტრენინგი პროგრამით „წარმატების 365 დღე“.